Niet mooi maar wel indrukwekkend Phnom Penh

Na de rust van de jungle gingen we naar Phnom Penh. We hadden Beijing, Ho Chi Minh en Hanoi overleefd dus grote Aziatische steden zijn dus ‘no biggy’ meer voor ons. Dachten we...

We kwamen de lokale bus uit bij het treinstation en daar begon het meteen: hello sir, hello madam...Tuktuk? We zaten op 600 meter vanaf ons hotel dus dat konden we makkelijk lopen. De straat was afgezet en even later kwam er een stoet van politie aan met security en een auto met CD er op. Vast een belangrijk persoon voor al die heisa ;). Via de centrale markt liepen we naar het hotel en het was een enorme chaos van auto’s, hele dure auto’s, tuktuks, rickshaws, motoren en meer. De stoep is vaak niet begaanbaar en er staat vaak file en dus moesten we flink slalommen om al het verkeer heen. Ingecheckt in ons hotel en toen een plan gemaakt voor de komende dagen. Ons plan was om een kookworkshop te doen en dus gingen we naar het restaurant om een plekje te boeken. Helaas bestaat het restaurant niet meer dus geen workshop daar. We gingen om de hoek eten bij een hip en hoofdzakelijk vegan café. 

Over hip gesproken, vergeet Amsterdam, vergeet London want hippe tentjes en winkels struikel je over in deze mega stad. Het enige nadeel is dat de stad alleen niet echt mooi is. Anders zou het zo in het rijtje wereldsteden kunnen.

De tweede dag gingen we met een rickshaw naar de Russische Markt om vanaf daar nog enkele minuten te lopen naar de fysio. We hadden een afspraak met Marcel die oorspronkelijk uit Vlaardingen kwam en nu een tijdje in Cambodja werkte. Het onderzoek begon met mijn elleboog die niet volledig gestrekt of gebogen kon worden. Na wat kneden en martelingen was de beperking weg. Vermoedelijk was er toch iets verschoven en zat het gewricht even niet helemaal goed en dat was bij deze verholpen. Toen mijn knie waar het enerzijds best okay mee gaat, maar waarbij ik nog wel beperkt word in traplopen en echte langere stukken lopen op oneven terrein. En het vervelendste is de stijfheid en pijn snacht’s en in de ochtend. Vermoedelijk kwam de eerdere beperking in m’n knie doordat de meniscus iets omgeklapt was, maar daar is nu alles goed mee. Wat er aan de hand is, is dat mijn binnenste band een flinke klap heeft gehad en de band en de aanhechting nu flink geïrriteerd is. Goede nieuws is dat dit over gaat maar dat wel even nodig heeft. Ik moet de komende tijd oefeningen doen om de knie sterker te krijgen en kan daarna beginnen met mijn knie weer wat uit te dagen met bv een berg op lopen. Al met al was dit een goede ervaring! Marcel gaf ons een tip voor een goede Barber en een lunch plek dus niet veel later had Jelle een nieuwe coupe en zaten we bij een ander hip vegan tentje. Na de lunch was het tijd voor shoppen op de Russische Markt en daarna lekker terug naar het hotel waar we verder rustig aan hebben gedaan omdat zowel mijn arm als knie wat gevoelig waren van het kneedwerk eerder die dag.

De dag erna zijn we sochtends met een rickshaw naar de YMCA gegaan. In Rusland was mijn creditcard gescamd en dus geblokkeerd. Bas, die momenteel in ons huis woont, was zo lief om de nieuwe creditcard op te sturen voor ons. Deze kaart lag dus bij de YMCA, super fijn dat dat kon! Een ander voordeel was dat we ook een uitleg kregen van het werk dat de YMCA hier doet en dat is echt erg bijzonder. Ze werken met straatkinderen, bieden onderwijs en opvang maar werken ook met senioren die in dit land vaak worden vergeten. Daarna hebben we treinkaartjes gekocht en hebben we ons plan voor Cambodja aangepast want onze volgende bestemming was eigenlijk wandelen in de bergen. Niet helemaal in lijn met het advies van de fysio en dus gaan we naar een eiland waar gewandeld kan worden samen of alleen als ik toch meer rust moet hebben voor mijn knie. Daarna zijn we naar de centrale markt en een tempel gelopen van waaruit we langs het water hebben gelopen. Helaas was mijn broekje te kort (boven m’n knieën) voor het paleis en de zilveren pagode en ergens waren we ook even uit’getempeld’ en dus liepen we nog een stukje verder voor we bij een ander hip vegan restaurantje gingen eten. Dit keer namen we een toetje to go mee! 

De laatste dag besloten we uit te slapen en daarna naar S21 en de killing fields te gaan. Het was rond half 12 voor we pas de rickshaw in gingen. De historie van Cambodja is denk ik voor de meeste onbekend maar het is van alle landen denk ik wel een van de meest afschuwelijke. Echt snappen en begrijpen doen we het niet en we hebben niet genoeg kennis over wat er is gebeurd maar we doen een poging het samen te vatten.

Sihanouk was de koning maar trad af om een politiek leider te worden (53) daarna begint Pol Pot een guerrilla om de Sihanouk regering af te zetten (63). Amerika wilde graag Cambodja als basis gebruiken om zo makkelijker Vietnam aan te vallen maar Cambodja verklaarde zich neutraal en Amerika was dus niet welkom. Hierop volgde intensieve bombardementen met name op inwoners waardoor zo’n 250.000 Cambodjanen overleden. In 1970 begint dan echt de burgeroorlog. Op 17 april 1975 marcheert de Khmer Rouge (KR) Phnom Penh in en denkt de bevolking dat ze bevrijd zijn want de KR zou zorgen voor een revolutie. Enkele uren later werd iedereen verteld dat ze de steden moesten verlaten omdat meer bombardementen zouden volgen. Mensen trokken massaal naar het platteland en wie dat niet deed, werd vermoord. Het hele land wordt vanaf dat moment een soort gevangenis met slavenarbeid. De propaganda naar buiten is dat het fantastisch gaat en Cambodjanen in het buitenland wordt gevraagd terug te komen. Vanaf dat moment probeert een groep een soort utopie te verwezenlijken. De bank wordt opgeblazen want geld is niet meer nuttig. Een ieder moet werken op het land en absurde hoeveelheden rijst moet verbouwd worden waardoor jong en oud dag in en dag uit op de velden werkt, soms wel 18 uur per dag. Maaltijden werden gemeenschappelijk voor het hele dorp gemaakt, ieder hetzelfde rijst met water. Hierdoor verhongerden honderduizenden mensen en wie betrapt werd op het eten van een mango of wie een paar korrels rijst voor zich zelf hield moest naar de gevangenis. Alles was namelijk van de staat en je mocht niet stelen van de staat. Op een gegeven moment heerste angst en achterdocht waardoor veel mensen elkaar aangaven. Zo kwamen nog eens honderduizenden mensen om in een van de vele security centres. Er waren honderden van deze centra in Cambodja en wij zijn er bij een geweest die bekend staat als S21. 

S21 was voorheen een elite school voor voortgezet onderwijs tot de KR er een geheim gebouw van maakte. Mensen werden hier letterlijk bijna de dood in gemarteld tot ze genoeg hadden geschreven in de bekentenis waarna ze werden vermoord. Op deze manier stierven hier 20.000 mensen en maar 12 hebben het overleefd. De gebouwen werden opnieuw ingedeeld in kleine 1 persoons cellen en martel ruimtes. De gevangen leefden er mensonwaardig met enkels vast geketend, een oude bak om de behoeften in te doen. De vormen van marteling waren heftig en veel van de medewerkers eindigde zelf ook in de gevangenis omdat op een gegeven moment iedereen verdacht was als vijand van de staat. Het land zag in deze tijd enorm veel dood en verderf. Het erge is dat de hele westerse wereld de andere kant op keek. Tijdens een United Nations vergadering sprak India zich uit voor het lot van Cambodja en werd door alle landen het zwijgen op gelegd. Op 7 januari 1979 trekken Vietnamezen troepen Cambodja in om ze bevrijden van de horror. De UN verklaard dit als een aanval op Cambodja. Vietnam dat net Amerika verslagen had van de afgrijselijke oorlog daar, was dus in staat om de buren ook te verlossen. Best knap als je het ons vraagt. De KR vluchtte de heuvels in richting Thailand en de Vietnamezen vonden 12 overlevenden in S21 en 14 mensen vermoord en nog vastgeketend aan de ijzeren bedden. Hier rondlopen is heftig en er komen nog altijd mensen om te onderzoeken of ze kunnen uitvinden wat er met hun geliefden gebeurd is. Wie denkt dat er alleen Cambodjanen vermoord zijn heeft het verkeerd, ook toeristen zijn slachtoffer geworden.

Uiteindelijk is de KR thailand ingevlucht om enkele jaren later nogmaals toe te slaan. Ook deze poging is samen met de Vietnamezen gestopt. Wij vragen ons af hoe de westerse wereld de andere kant op heeft kunnen kijken en de UN in 91 nog Pol Pot heeft kunnen erkennen als een leider. Zoals wel vaker (Vietnam, Balkan en vele andere plekken) heeft het westen niet goed gehandeld en had het veel leed kunnen voorkomen .

En dan nu? De rust is terug, de mensen zijn vrolijk maar een hele generatie is weggevaagd. Er zijn weinig ouderen in dit land. Het is er ook gewoon veilig en vooral erg mooi en zeker een bezoek waard. S21 is tegenwoordig een Unesco plaats met als doel de wereld te tonen wat er is gebeurd en dat dit nooit vergeten mag worden. Voor altijd in het geheugen.

We hebben zoveel tijd bij S21 doorgebracht met onze audio guides dat een bezoek aan de killing fields krap werd. We besloten daarom een hapje te eten en onze reis in Myanmar verder te regelen nu we nog WiFi hebben. 

Inmiddels zijn we op weg naar onze volgende bestemming...een mooi plekje op een eiland als het goed is.